متادون اولینبار در زمان جنگ جهانی دوم در کشور آلمان ساخته شد. زمانی که عرضة تریاک در اروپا به دلیل آغاز جنگ جهانی دوم متوقف شد مصرف کنندگان تریاک دراروپا و خصوصاً در آلمان که تعدادشان کم نبود با مشکل جدی مواجه شدند. در میان مصرف کنندگان آلمانی ، مقامات عالیرتبه نظامی نیز از جمله هرمانگورینگ (جانشین هیتلر) به چشم میخوردند. شیمی دانان و شرکتهای داروسازی آلمان به سفارش مسئولین کشور مادهمخدر مصنوعی جدیدیی تولید کردندکه به خشخاش متکی نبود. شیمیدانان موفق به تولید دارویی شدند که نه تنها مؤثر بود بلکه ماندگاری آن نیز در بدن بیشتر از سایر مواد مخدر بود.
مدت زمان تأثیر هروئین در بدن حدود 2 ساعت است در نتیجه مصرف کنندگان نیاز دارند که چندینبار در روز از این ماده استفاده کنند درحالیکه این دارو میانگین بین 24 تا 74 ساعت ، با درنظر گرفتن میزان مصرف و سوخت و ساز بدن افراد ، تداوم دارد . نام این دارو یا ماده مخدر مصنوعی متادون بود. با گذشت زمان متادون داروی منتخب پزشکانی شد که سعی در درمان بیماری اعتیاد و وابستگی به موادمخدر داشتند و دارند .
متادون مادهمخدر مصنوعی است که به صورت قرص ، شربت و آمپول مورد استفاده قرار میگیرد و نوع قرص و شربت آن با دوزهای مشخص به طور خوراکی مصرف میشود. این ماده میتواند معمولاً خماری و اشتیاق معتادان به هروئین را تا 24 ساعت کنترل کند. بیماران معمولاً از نظر فیزیکی به همان اندازه به متادون وابسته هستند که به هروئین و یا هر مادهمخدر دیگری وابسته بودند .
معتادان پس از هر بار استفاده از هروئین و کذشت ساعات اوج نشئگی ، مدت زمان کوتاهی حالات طبیعی داشته و پس از آن با خماری روبرو میشوند . این خماری و حس نیاز میتواند عوارضی شبیه به آنفلوآنزا با درد ، اضطراب و افسردگی.......... داشته باشد .
این دوره یا سیکل تکراری ، هر 4 تا 8 ساعت با استفاده از هروئین تکرار میشود. برخی از متخصصین بر این باورند که این دوره یا سیکل با استفاده از متادون قابل کنترل است. از نظر علمی احتمال چنین امری وجود دارد چرا که متادون با سرعت کمتری به سیستم بدن وارد و رها میشود و مدت طولانیتری از هروئین و یا هر موادمخدر دیگری در بدن باقی میماند. موادمخدر با گیرایی کوتاه مدت مانند هروئین ، هیدروکرون و مرفین باعث ایجاد و تداوم نوعی فرایند غیرطبیعی در مغز شده که باعث اختلال در احساس سلامتی و روند عملکرد طبیعی بدن میشوند .
استفاده از متادون در شرایط قطع مصرف مواد مخدر باعث قطع بسیاری از این روندهای تخریبی شده و بسیاری از عملکردهای بیولوژی سیستم عصبی را به حالت طبیعی در میآورد .
اما آنچه که باید درنظر گرفته شود این است که متادون به عنوان جایگزینی برای دیگر موادمخدر استفاده شده و به خودی خود نوعی اعتیاد است نه درمان !!
از معمولترین عوارض استفاده از متادون میتوان از خوابآلودگی ، منگی ، ضعف ، ناخوشی ، خشکی دهان ، اختلال دریچه پروستات و تأخیر در روند ادرار طبیعی ، یبوست و یا نوسان تنفسی نام برد .
حساسیت پوستی ، کهیر ، خارش ، سردرد ، سرگیجه ، فقدان تمرکز ، احساس مستی ، گیجی ، افسردگی ، ضعف بینایی ، رنگ پریدگی ، عرق کردن ، طپش قلب ، حالت تهوع و استفراغ از عوارض احتمالی استفاده از متادون میباشند.
از غیرمعمولترین عوارض استفاده از متادون میتوان از حساسیت آنافیلاکسی (نوعی مسمومیت خونی) ، اُفت فشار خون که باعث ضعف و از حالرفتگی میشود ، سردرگمی ، توهم ، عدم تعادل در راه رفتن ، رعشه ، پرش عضلات و ضعف عضلانی نام برد. استفاده از متادون خطر انسداد و از کار افتادگی کلیهها را نیز همراه دارد .
علائم استفاده مفرط (overdose) یا استفاده بیش از حد متادون شامل موارد ذیل می باشد:
خوابآلودگی ، گیجی ، رعشه ، تشنج ، منگی که منجر به کما میشود ، سرمای بدن ، افت فشار خون و کندی نسبی ضربان قلب میباشد .
سمزدایی با متادون معمولاً تحت نظر متخصصین صورت میگیرد. در طول این دوره درمان هر زمانی که شخص معتاد علائم خماری را تجربه کند به وی متادون داده میشود. این علائم عبارتند از عطسه ، خمیازه ، آبریزش چشمها ، آبریزش بینی ، عرق شدید ، تب ، گشادی مردمک چشمها ، دلپیچه ، حالت تهوع ، بدن درد ، رعشه و تندخویی .
پس از چندین هفته تنظیم میزان و مقدار استفاده و با وضعیت ثابت حال درمانجو، میزان متادون به تدریج کاهش مییابد. میزان کاهش متادون بستگی مستقیم به عکسالعملهای جسمی شخص دارد. هدف استفاده از متادون نگهداری عوارض خماری در حد قابل تحمل ، برای درمانجوست .